Wizerunek rodziny alkoholowej, część 1

Spis treści:

1. Alkoholik

1.1. Jak wygląda i zachowuje się osoba uzależniona od alkoholu?

1.2. Fazy uzależnienia

1.2.1. Jak wpływają na osobę chorą?

1.2. Alkoholik wysokofukcjonujący

Wizerunek rodziny alkoholowej zależny jest od wielu czynników, takich jak status materialny i społeczny, liczebność rodziny czy nawet miejsce zamieszkania. Zmienia się on również na przestrzeni lat. To, co pozostaje niezmienne to fakt, że największe znaczenie dla funkcjonowania członków tej małej społeczności ma stan osoby chorej i faza uzależnienia, w jakiej obecnie się znajduje. To wokół jej problemu skupia się bowiem życie wszystkich mieszkańców domu.

Jak przedstawia się obraz najmniejszej komórki społecznej, jaką jest właśnie rodzina, kiedy jeden lub więcej z jej członków zmaga się z uzależnieniem od alkoholu? Jakie role przyjmują bliscy alkoholika i czemu mają one służyć?

W pierwszej części wpisu skupimy się samej osobie chorej, by w kolejnej omówić pozostałe osoby, ich relacje i problemy, którym ze względu na sytuację, są zmuszeni stawić czoła. Pozwoli nam to nakreślić holistyczny obraz rodziny alkoholowej.

Alkoholik. Jak wygląda i zachowuje się osoba uzależniona od alkoholu?

Przekonania na temat powierzchowności osoby uzależnionej są na ogół dość jednoznaczne. Alkoholika kojarzymy z kimś zaniedbanym, często brudnym i żyjącym w oderwaniu od rzeczywistości. Często pojawia się też skojarzenie, że jest to człowiek, który nie posiada wykształcenia ani pomysłu na własne życia lub ma niewielkie ambicje. Popularne jest założenie, że są to ludzie o małej odporności psychicznej. W społecznym mniemaniu, alkoholicy na ogół wiele w życiu przeszli i ze względu na przeżyte traumy i brak wsparcia, szukali pocieszenia w alkoholu. Nierzadko widoczny wzorzec picia jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

Alkoholik to ktoś proszący o pieniądze na dworcu czy pod sklepem, czasem bezdomny, żyjący na marginesie społeczeństwa. Jeżeli żyje w domu, z resztą rodziny, przez swoje uzależnienie wprowadza do niej chaos i cierpienie. Wizerunek rodziny alkoholowej kojarzony jest z przemocą, awanturami, „cichymi dniami” i nieustannym stresem. Dla pijącego najważniejszy jest alkohol i jest gotowy zrobić wszystko, żeby go otrzymać.

Fazy uzależnienia

Wizerunek osoby chorej może różnić się w zależności od fazy uzależnienia, w której obecnie się znajduje.  Wg E.M. Jellinek, biostatystyka i fizjologa, zasłużonego w badaniach nad tą chorobą, wyróżniamy następujące stadia rozwoju alkoholizmu:

1. stadium przedalkoholowe,
2. stadium zwiastunów,
3. stadium ostre,
4. stadium przewlekłe.

Jak poszczególne fazy wpływają na osobę chorą?

Stadium przedalkoholowe to najprościej mówiąc, początki alkoholizmu. Picie w okresie tej fazy uzależnienia jest społecznie aprobowane, a prowadzone życie towarzyskie stwarza ku niemu wiele okazji. Jednak z czasem, ilość alkoholu stale ulega zwiększeniu. Zaglądanie do kieliszka staje się coraz bardziej regularne, a tolerancja słabnie. Człowiek przestaje szukać innych sposobów na znalezienie rozluźnienia czy ukojenia niż przy pomocy tej substancji.

W stadium zwiastunów chory upija się jeszcze bardziej, aby osiągnąć upragniony stan. Dlatego nierzadko pije „poza kolejką”, przed spotkaniami towarzyskimi. Pojawia się głód alkoholowy. Mechanizm racjonalizacji i maskowanie się utrudniają mu bądź całkowicie uniemożliwiają sięgnięcie po pomoc. Co charakterystyczne, w tym stadium fazy uzależnienia występują palimpsesty alkoholowe, czyli stany niepamięci „luki w pamięci”, nawet po niewielkim spożyciu.

Całkowita utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu występuje w stadium ostrym. Coraz częstsze są zaburzenia zachowania. Wzrastają również naciski wśród osób bliskich do zerwania z nałogiem a „idealny” dotychczas wizerunek rodziny alkoholowej, ulega załamaniu. Pod koniec tego stadium regularne jest już picie poranne, które dotychczas było rzadkością. Osoba chora funkcjonuje w systemie zaprzeczenia, nie przyjmując do siebie konsekwencji swoich czynów.

Ostatnie stadium, przewlekłe, charakteryzuje się ciągami picia. Na tym etapie, alkoholik sięga po alkohole niekonsumpcyjne. Traci pracę, popada w problemy finansowe i zdrowotne, które pojawiają się na skutek długotrwałego zatruwania organizmu. Nierzadko żyje na marginesie społeczeństwa, wśród ludzi podobnie pijących. Występują u niego również zaburzenia psychiczne, na przykład psychozy alkoholowe. W tym okresie słabnie system zaprzeczeń i racjonalizacji swoich zachowań. Umożliwia to refleksję i podjęcie leczenia. Istotne jest holistyczne podejście do pacjenta, oparte na opracowanym przez specjalistów programie terapii. Bez odpowiedniego postępowania diagnostyczno-leczniczego, pogłębiająca się choroba, prowadzi do śmierci.

Alkoholik wysokofunkcjonujący

Nie każda osoba uzależniona prezentuje wizerunek spójny z opisem przedstawionym powyżej. Alkoholik wysokofunkcjonujący stanowi często zupełne przeciwieństwo wyobrażeń na temat osoby pijącej i wizerunku rodziny alkoholowej. Dobrze ubrany, pachnący, inteligentny, posiadający bujne życie towarzyskie,  które początkowo stanowi doskonałą przykrywkę dla rozwijającego się nałogu, szczególnie w początkowych fazach uzależnienia. Ma dobrą pracę w dużej firmie, nierzadko zajmując stanowisko kierownicze. Zdarza się, że zgodnie z panującą modą, żyje jako wyzwolony singiel lub singielka. Z pozoru prowadzi godne pozazdroszczenia życie. Jednak pod tą starannie zbudowaną fasadą ukrywa się dramat i walka z samym sobą.

Takiemu uzależnionemu nierzadko trudniej jest pomóc. Sam nie wierzy, że ma problem, bo przecież doskonale sobie radzi, jest oczytany i bywa w świecie. Jest wzorem dla innych. A picie? To tak, przy okazji, wszyscy piją. Racjonalizacja i wypieranie problemu działają tu na wysoką skalę.

Co więcej, osoby bliskie długo nie dostrzegają problemu, bo nie widzą ku niemu wyraźnych przesłanek, skoro osoba chora tak żyje na wysokim poziomie. Pokazują go dopiero następne fazy uzależnienia, niestety bycie „na świeczniku” rodzi u chorego ogromną presję, która utrudnia sięgnięcie po pomoc. Mitem jest, że uzależnienie od alkoholu dotyka tylko ludzi biednych i niewykształconych, niemających pomysłu na siebie. Alkoholik wysokofukcjonujący to lekarz, prawnik, biznesmen, sędzia czy inna osoba piastująca wysokie stanowisko i ciesząca się dużym prestiżem.

Aby nakreślić obraz rodziny alkoholowej, potrzebne jest omówienie wizerunku nie tylko samego uzależnionego, ale i pozostałych członków rodziny. Te ważne figury omówimy w kolejnej części. Zachęcamy do zapoznania się.

Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukacie możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, zadzwońcie, porozmawiamy o szczegółach tel. 531 432 011.

Bibliografia:

1. Cierpiałkowska Lidia, Alkoholizm jako choroba [w:] Psychopatologia, Cierpiałkowska L., Wydawnictwo Naukowe Scholar, wydanie trzecie, dodruk 2015, Na Księżnym Młynie, Łódź.