Uzależnienie od dopaminy – czym jest i jak je leczyć?

Dopamina jest jednym z kluczowych neuroprzekaźników – w naszym organizmie pełni niezwykle ważną rolę, odpowiadając za nasze samopoczucie, poziom energii i motywację do działania. Jej rola jest także ściśle związana z ośrodkiem nagrody w mózgu. Niestety – nadmiar dopaminy może działać szkodliwie i prowadzić do rozwijającego się nałogu. Dlaczego tak się dzieje? Jak rozpoznać uzależnienie od  dopaminy i jak można pomóc osobie uzależnionej?

Czym jest dopamina i jaka jest jej rola w organizmie?

Dopamina to jeden z neuroprzekaźników – syntetyzują i uwalniają ją dopaminergiczne neurony ośrodkowego układu nerwowego. Jest odpowiedzialna za przepływ informacji między komórkami nerwowymi. Rola dopaminy różni się jednak  w zależności od miejsca, w którym działa ona w organizmie – ma wpływ na regulację gospodarki hormonalnej, wpływa na kontrolę procesów emocjonalnych, bierze udział w procesie uczenia się oraz zapamiętywania czy wpływa na regulację skłonności do uzależnień i zaburzeń neurologicznych. Jest także związana z ośrodkiem nagrody w mózgu – to właśnie on wpływa na zdolność odczuwania przyjemności w wyniku określonych działań, a uwolnienie dopaminy wiąże się z odczuwaniem poczucia zadowolenia czy satysfakcji. Z uwagi na swoje właściwości ten neuroprzekaźnik bywa nazywany także „hormonem szczęścia”.

Czy nadmiar dopaminy może uzależniać?

Na uwadze warto mieć fakt, że nadmierne pobudzanie ośrodka nagrody i odczuwanie związanych z tym stanów błogości czy nawet euforii może być uzależniające – w podobny sposób działają na organizm substancje psychoaktywne czy alkohol. Potrzeba uzyskania przyjemności z biegiem czasu może wymknąć się spod kontroli, prowadząc tym samym do nałogu, a w związku z szybkim wykształceniem tolerancji organizmu, konieczne staje się sięganie po coraz większe dawki w celu uzyskania pożądanego stanu euforii. Stan rozwijającego się nałogu niesie ze sobą negatywne konsekwencje dla zdrowia i może być rozpoznany dzięki wiedzy na temat najpopularniejszych objawów uzależnienia od dopaminy. O osobach uzależnionych od dopaminy mówi się niekiedy, że ich nałogiem jest  działanie, choć jest to jedynie połowa prawdy. Niekiedy poziom dopaminy mogą podwyższać określone substancje, takie jak chociażby alkohol czy dopalacze.

Objawy uzależnienia od dopaminy

Symptomy, które mogą zaniepokoić, a zarazem świadczyć o rozwijającym się nałogu, wynikają przede wszystkim z narastającej potrzeby dostarczenia organizmowi coraz większych dawek dopaminy. W tym celu osoba uzależniona od tej substancji może być skłonna do podejmowania określonych zachowań, które powodują wyrzut dopaminy w organizmie. Zazwyczaj są to czynności, których wykonanie wiąże się z szybką gratyfikacją i jest postrzegane przez mózg jako źródło przyjemności, np. kompulsywne zachowania seksualne, hazard, zakupy czy… rosnąca liczba  „polubień” pod zdjęciem udostępnionym w kanałach społecznościowych.

Na uwadze warto mieć fakt, że skoki dopaminowe mogą być wywoływane nie tylko poprzez kompulsywne podejmowanie czynności będących źródłem przyjemności, ale także za pomocą narkotyków czy alkoholu. Wśród objawów rozwijającego się nałogu można więc zauważyć nie tylko uzależnienie od konkretnego działania, ale także większą i trudną do opanowania chęć do sięgania po określone substancje. Wraz z rozwojem tolerancji na mniejsze skoki dopaminowe konieczne staje się zwiększenie częstotliwości poszczególnych działań lub przyjmowanie coraz większej ilości substancji psychoaktywnych odpowiedzialnych za wyrzut dopaminy – w efekcie zachowanie to wyniszcza organizm i stopniowo przejmuje kontrolę nad życiem osoby uzależnionej.

Leczenie uzależnienia od dopaminy

Zerwanie z nałogiem, jakim jest uzależnienie od dopaminy, jest niezwykle trudne – m.in. z uwagi na fakt, że obarczone jest ryzykiem częstych powrotów do nałogu. Dlatego walkę o powrót do życia wolnego od nadmiaru dopaminy warto podjąć przy wsparciu terapeuty, który zaplanuje odpowiednie leczenie uzależnienia.

Terapia może zostać podzielona na dwa etapy – pierwszym z nich jest detoks organizmu, który umożliwia oczyszczenie organizmu ze szkodliwych substancji dostarczanych mu w celu podniesienia poziomu dopaminy. Kolejny etap to terapia behawioralna, która może łączyć różne formy leczenia – spotkania w grupach wsparcia, indywidualne konsultacje czy sesje terapeutyczne. Uświadomienie sobie własnego problemu i zauważenie nałogu jest pierwszym krokiem do podarowania sobie szansy na powrót do normalnego życia. Doświadczony ośrodek leczenia uzależnień będzie w stanie opracować taki proces leczenia, aby uwzględniał on zarówno stan zdrowia pacjenta, jak i jego możliwości.