Na czym polega uzależnienie behawioralne – przykłady, definicja i objawy

Spis treści

1.  Czym jest uzależnienie i jakie są jego objawy?
2.  Uzależnienie behawioralne – na czym polega?
3.  Jakie są przykłady uzależnienia behawioralnego?
4.  Po czym rozpoznać uzależnienie behawioralne – objawy.
5.  Różnice między uzależnieniem behawioralnym a uzależnieniem od substancji psychoaktywnych

Uzależnić można się od wszystkiego. Stwierdzenie jest to o tyle prawdziwe, że uzależnienie to nie tylko niekontrolowany popęd w stronę zażywania określonej substancji psychoaktywnej, a nałóg może zostać wywołany również wobec podejmowania pewnych działań lub czynności. Oczywiście, objawy i konsekwencje uzależnienia będą się różnić od siebie w zależności od jego źródła i przedmiotu, jednak zawsze niszczy ono życie.

1. Czym jest uzależnienie i jakie są jego objawy?

Termin uzależnienie odnosi się do stanu fizycznego i psychicznego spowodowanego kontaktem organizmu z uzależniającym bodźcem. Efektem tego są liczne zmiany w zachowaniu, procesach umysłowych oraz funkcjonowaniu społecznym. Uzależnienie objawia się silnym przymusem do sięgania po przedmiot nałogu, aby czerpać z niego określone korzyści lub doznania, lub aby uniknąć przykrych symptomów odstawienia. Nałóg może rozwinąć się u właściwie każdej osoby, niezależnie od wieku, płci, rasy czy statusu socjoekonomicznego.

Niezależnie od tego, czy osoba jest uzależniona od substancji, czy też od czynności, można u niej dostrzec między innymi objawy jak:

•  brak kontroli nad częstotliwością i ilością czasu spędzanego na czynnościach nałogowych
•  niezdolność do zaprzestania swoich działań
•  obsesyjne myśli o bodźcu wywołującym uzależnienie
•  kłamstwa
•  rozluźnienie więzi z bliskimi osobami
•  zaniedbywanie zainteresowań oraz obowiązków
•  kontynuowanie nałogu mimo widocznych, negatywnych konsekwencji

2. Uzależnienie behawioralne – na czym polega?

Uzależnienia behawioralne bywają również określane mianem „uzależnień czynnościowych”. Są ta zburzenia, które nie mają związku z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, lecz związane są z wykonywaniem określonych czynności w sposób niekontrolowany. Celem realizowania danych czynności jest dostarczenie sobie przyjemnych doznań, zredukowanie wewnętrznego napięcia i poprawa samopoczucia. Bardzo często przedmiotem uzależnienia są czynności lub zajęcia społecznie akceptowane.

3. Jakie są przykłady uzależnienia behawioralnego?

Formalnym uzależnieniem z tej kategorii jest nałogowe granie w gry hazardowe, jednak nieformalnie do tej kategorii zalicza się różne zachowania, które ze względu na ich intensywność oraz konsekwencje są szkodliwe i przyczyniają się do pogorszenia funkcjonowania na wielu płaszczyznach życia.

Przykładem uzależnień behawioralnych będą zatem:

•  pracoholizm
•  zakupoholizm
•  uzależnienie od pornografii i seksu (przeczytaj także Uzależnienie od pornografii, czyli wstydliwy problem naszych czasów.)
•  kompulsywne objadanie się (przeczytaj także Kompulsywne objadanie się a uzależnienie od jedzenia — jakie są podobieństwa i różnice?)
•  uzależnienie od gier komputerowych i Internetu (przeczytaj także Uzależnienie od gier komputerowych Twojego dziecka.)
•  fonoholizm (uzależnienie od telefonu komórkowego) (przeczytaj także Fonoholizm – czym się objawia i jakie ma przyczyny? Jak leczyć fonoholizm?)
•  uzależnienie od medycyny estetycznej
•  uzależnienie od aktywności fizycznej
•  tanoreksja (uzależnienie od solarium)
•  uzależnienie od hazardu (sprawdź również terapię uzależnień od hazardu w Centrum Krajna)

4. Po czym rozpoznać uzależnienie behawioralne – objawy.

Wśród symptomów wskazujących na rozwój uzależnienia behawioralnego można wymienić:

•  silną potrzebę wykonywania określonych działań
•  natrętne myśli na temat działań-
•  niemożność, aby przestań wykonywać dane czynności
•  pogorszenie stanu psychicznego
•  rozwój zaburzeń afektywnych i lękowych
•  utrata kontroli
•  poczucie ulgi, podczas realizacji określonych czynności
•  coraz większa potrzeba, aby poddawać się nałogowym impulsom
•  złość, lęk lub frustracja w chwili, gdy czynność nie może zostać wykonana
•  zaburzenia snu, koszmary senne
•  rozpad więzi z bliskimi
•  zaniedbanie wyglądu i stanu zdrowia
•  ignorowanie innych obowiązków
•  powtarzanie zachowania mimo świadomości konsekwencji

5. Różnice między uzależnieniem behawioralnym a uzależnieniem od substancji psychoaktywnych

Uzależnienie czynnościowe oraz od substancji psychoaktywnych bez wątpienia mają cechy wspólne, jednak występuje między nimi również wiele istotnych różnic, jak np.:

•  pierwszym krokiem przed rozpoczęciem psychoterapii przy uzależnieniach od substancji jest detoksykacja (oczyszczenie organizmu z toksyn), natomiast w przypadku uzależnień czynnościowych nie ma takiej konieczności
•  w przypadku uzależnienia od czynności najczęściej stan zdrowia fizjologicznego nie ulega aż tak drastycznemu pogorszeniu, ponieważ organizm nie jest „zatruwany” przez przyjmowanie substancji (jednak zaburzenia jak seksoholizm lub uzależnienie od jedzenia oczywiście mogą pogorszyć stan zdrowia)
•  w związku z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych istnieje ryzyko śmierci wskutek przedawkowania
•  w niektórych rodzajach uzależnienia behawioralnego nie jest możliwe całkowite odcięcie się od bodźca wywołującego nałóg np. zakupoholik nie zrezygnuje w pełni z robienia zakupów, bo są potrzebne aby przeżyć
•  leczenie uzależnienia od substancji w większym stopniu koncentruje się na środkach farmakologicznych, które łagodzą objawy nałogu
•  w uzależnieniu czynnościowym nie występuje fizjologiczny wzrost tolerancji na uzależniający bodziec, zaś w uzależnieniu od substancji konieczne jest zwiększanie dawki, aby organizm nie sygnalizował objawów związanych z odstawieniem

____

Pamiętaj, że każde uzależnienie niszczy życie i wymaga podjęcia terapii uzależnień behawioralnych, aby powrócić do równowagi. Zapraszamy do naszego specjalistycznego ośrodka, gdzie kompleksowo pomożemy Ci poradzić sobie z nałogiem.

Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukacie możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, zadzwońcie, porozmawiamy o szczegółach tel. 531 432 011.

Bibliografia:

Habrat, B. (2010). Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania związane z używaniem substancji psychoaktywnych. Systemy diagnostyczne, klasyfikacje, terminologia,  Via Medica Psychiatria AKADEMIA „P S Y C H IA T R I I”, 7(2), 75–81

Kostowski, W. (2006),  Podstawowe mechanizmy i teorie uzależnień, Alkoholizm i Narkomania, 19(2), 139-168

Kostowski, W. (2005). Uzależnienia: podstawowe pojęcia i teorie, Psychiatria, 2(2), 61-76

Rowicka, M. (2015).  UZALEŻNIENIA BEHAWIORALNE Terapia i Profilaktyka,  Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii