Uzależnienie od zakupów – jak leczyć zakupoholizm?

Niewielu z nas udaje się przejść obojętnie obok zaskakująco korzystnych okazji cenowych czy obniżek na interesujące nas produkty. O zakupy łatwiej dziś niż kiedykolwiek przedtem, czemu sprzyja dostępność sklepów on-line. Kiedy jednak niewinne kupowanie czy reakcja na chwilową „gorączkę cenową” powinny zaniepokoić? Jak rozpoznać zakupoholizm i leczyć ten rodzaj uzależnienia? Oto kilka kluczowych informacji, które warto poznać!

Czym jest uzależnienie od zakupów?

Trudno wyobrazić sobie życie, w którym nie robimy zakupów – także tych dla przyjemności. Nie ma nic niewłaściwego w dbaniu o własne potrzeby i w pozytywnej reakcji na nowy nabytek. Warto być jednak świadomym istnienia zagrożeń, z jakimi może wiązać się kupowanie, które ma charakter kompulsywny. Zakupoholizm, nazywany również oniomanią, to uzależnienie behawioralne, w ramach którego osoba uzależniona czuje trudny do opanowania przymus, jakim jest kompulsywne kupowanie. Na rozwój zakupoholizmu wpływa szereg czynników, do których należą m.in. aspekty środowiskowe, biologiczno-psychologiczne czy społeczne. Zwykle u osób, których dotyka ten nałóg, dopamina i serotonina utrzymują się na niedostatecznym poziomie, co wpływa na obniżenie nastroju i może skłaniać do podejmowania impulsywnych decyzji – w tym również tych związanych z zakupami. To jednak nie jedyna przyczyna, jaka może warunkować występowanie uzależnienia. Na jakie jeszcze warto zwrócić uwagę?

Przyczyny uzależnienia od zakupów

Poziom serotoniny i dopaminy – choć kluczowe dla prawidłowego przebiegu wielu procesów zachodzących w organizmie – nie są jedynymi czynnikami mającymi wpływ na to, czy ryzyko wystąpienia zakupoholizmu wzrośnie. W niektórych przypadkach poprzez nałogowe kupowanie zakupoholik stara się podświadomie rozładować nadmierny stres lub zrekompensować sobie poczucie winy, niskiej wartości czy osamotnienia. Niekiedy zakupy stają się jedynym działającym sposobem na poprawę samopoczucia, a podyktowany impulsem do zakupu danej rzeczy zakupoholik zaczyna tracić kontrolę nad własnymi decyzjami. Jakie symptomy nałogu powinny wzbudzić niepokój i mogą świadczyć o rozwijającym się uzależnieniu, jakim jest przymus nadmiernego kupowania?

Objawy zakupoholizmu

Choć pod względem rozwoju samego procesu, zakupoholizm nie różni się od innych zachowań behawioralnych, fakt, że dotyczy on tak codziennego aspektu życia, jak zakupy, może sprawiać trudności podczas jego rozpoznania. W końcu dla wielu osób wyjście do galerii handlowej czy skorzystanie z trakcyjnej promocji w sklepie internetowym bywają niegroźnym sposobem na przełamanie rutyny, odświeżenie garderoby czy sprawienie sobie drobnej przyjemności, co u zdrowych i pozbawionych zaburzenia behawioralnego konsumentów nie stanowi powodu do niepokoju. Podejrzenia natomiast powinna wzbudzić nadmierna, niezdrowa ekscytacja zakupami – czy to tymi dokonywanymi stacjonarnie, czy za pośrednictwem sklepów internetowych.

Zakupoholik z czasem przestaje racjonalnie postrzegać decyzje zakupowe, stawiając je w centrum swoich zainteresowań oraz postrzegając je jako jedyne źródło przyjemności. Warto na uwadze mieć również fakt, że nałóg ten – wbrew najpopularniejszej formie jego przedstawiania – wcale nie musi wiązać się z zakupem nowych i modnych ubrań w pogoni za trendami. Zakupoholik równie dobrze może kompulsywnie nabywać inne przedmioty, zarówno w sklepach i galeriach handlowych, jak i on-line. Utrata kontroli na własnym zachowaniem często rodzi także negatywne uczucia – poczucie winy, potrzebę alienacji czy narastający brak pewności siebie. Jak każdy nałóg, także zakupholizm pochłania zmagającą się z nim osobę, kosztem jej samopoczucia, zdrowia psychicznego, relacji z bliskimi czy samorozwoju. W skrajnych sytuacjach może również stać się przyczyną problemów finansowych, gdy osoba uzależniona podda się nadmiernemu i niekontrolowanemu wydawaniu pieniędzy na – często niepotrzebne – nowe rzeczy.

Terapia i leczenie zakupoholizmu

Leczenie zakupoholizmu to szansa na odzyskanie kontroli nad własnym zachowaniem. Profesjonalnie poprowadzona terapia pozwala pracować nad zmianą zachowań, łącząc zwykle kilka form. Z uwagi na to, że problem uzależnienia może mieć złożone podłoże, w wielu przypadkach pacjenci decydujący się na leczenie mogą liczyć na wsparcie psychologiczne, dzięki któremu mogą nauczyć się lepiej interpretować własne emocje oraz zrozumieć  to, jak nałóg wpływa na ich życie. Osoba uzależniona od zakupów, której wsparciem służą terapeuta oraz psychiatra, zyskuje szansę na to, aby krok po kroku wrócić do zrównoważonego życia.

W niektórych przypadkach terapia, jaką jest leczenie zakupoholizmu, oferuje także wsparcie rodzinie osoby zmagającej się z nałogiem. Doświadczony psychoterapeuta będzie w stanie zaproponować odpowiednie podejście, którego celem będzie nie tylko poprawa komunikacji, ale również możliwość zrozumienia własnych emocji i i pomoc w prawidłowym reagowaniu na nie. Sposób, w jaki przebiega leczenie zakupoholizmu lub współuzależnienia ma indywidualny charakter, dzięki czemu może stać się nieodzownym wsparciem w walce z nałogiem kompulsywnego kupowania.