Kiedy słyszymy termin „uzależnienie”, pierwsze co przychodzi nam do głowy to uzależnienie od alkoholu lub twardych narkotyków. Często myślimy też, że uzależniony człowiek to taki, który nic już w życiu nie ma i jest na skraju śmierci. Jak pokazuje rzeczywistość, wcale tak nie jest, takie skrajne przypadki są już raczej rzadkością niż regułą… A coraz częściej na terapię trafiają osoby uzależnione od gier komputerowych, jedzenia, zakupów, a nawet pracy. W tym artykule przybliżymy Ci temat czym jest uzależnienie, jakie są jego rodzaje i jak je leczyć.
Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie to termin stosowany w psychiatrii i psychologii w odniesieniu do zaburzeń psychicznych takich jak np. uzależnienie od alkoholu (alkoholizm), od narkotyków (narkomania) czy leków (lekomania).
W szerokim zakresie termin „uzależnienie” jest stosowany nie tylko w przypadku zażywania substancji psychoaktywnych, jak alkohol czy narkotyki, ale również w odniesieniu do zachowań (uzależnienie behawioralne) np.:
- kompulsywne objadanie się,
- robienie zakupów,
- masturbacja,
- seks,
- gry hazardowe,
- gry komputerowe
- i wiele innych.
Często bywa też, że osoba uzależniona cierpi z powodu nie jednego, a wielu przymusowych zachowań, do których ucieka się szczególnie w sytuacjach wywołujących duże emocje jak stres, złość, smutek czy żal.
We współczesnej psychologii definiuje się uzależnienie jako kompleksowe zaburzenie psychiczne, powodujące, że osoba uzależniona nie jest w stanie powstrzymać się od stosowania środków psychoaktywnych lub zachowań kompulsywnych, bez pomocy z zewnątrz.
Charakterystyka uzależnienia
Uzależnienie dzieli się na dwie kategorie: uzależnienie fizjologiczne, zwane też fizycznym i uzależnienie psychiczne.
- Uzależnienie fizjologiczne to silna, nieodparta potrzeba zażycia jakiejś substancji. Towarzyszą jej silne objawy fizyczne (tzw. zespół abstynencyjny): bóle, biegunki, wymioty, drgawki, bezsenność.
- Uzależnienie psychiczne to silna i nieodparta potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania substancji, ale jego niespełnienie nie prowadzi do wystąpienia objawów fizjologicznych.
Do najsilniej uzależniających substancji zalicza się obecnie:
- opioidy (w tym morfina, heroina, fentanyl)
- alkohol
- nikotynę
- kokainę (w tym crack)
- barbiturany
- metamfetaminę i amfetaminę
Jednak substancji, które mogą nas uzależnić, jest znacznie więcej, a wiele z nich jest całkowicie legalnych i łatwo dostępnych.
Należy zaznaczyć również, że nie istnieje uzależnienie fizjologiczne bez uzależnienia psychicznego, ale w odwrotnej sytuacji już tak. Uzależnienie psychiczne może występować bez skutków fizjologicznych. To z kolei oznacza, że oprócz zachowania abstynencji od substancji czy zachowań, konieczna jest również terapia, mająca na celu utrwalenie abstynencji i nauczenie pacjenta prawidłowego funkcjonowania.
Leczenie
Leczenie uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych rozpoczyna się od przerwania ciągu ich zażywania. Utrzymanie całkowitej abstynencji jest najczęściej warunkiem koniecznym do skutecznego leczenia i wyeliminowania problemów spowodowanych przez uzależnienie. Istnieją co prawda programy redukcyjne, których celem jest ograniczenie zażywania substancji do bezpiecznego poziomu… Jednak ich skuteczność jest wątpliwa i nie tak wysoka, jak w przypadku całkowitej abstynencji.
Leczenie w przypadku występowania silnego zespołu abstynencyjnego u pacjenta odbywa się zazwyczaj na oddziałach zamkniętych szpitali psychiatrycznych lub ośrodków leczenia uzależnień. A w ciężkich przypadkach poprzedzone jest detoksem, czyli odtruciem organizmu i złagodzeniem negatywnych skutków odstawienia.
W przypadku uzależnienia głównie psychicznego, gdzie objawy fizjologiczne nie występują lub są znikome. Jego leczenie odbywa się w ośrodkach leczenia uzależnień – stacjonarnych lub ambulatoryjnych. Prowadzone są w nich zajęcia grupowe z terapeutą i terapia indywidualna oraz stosowane inne formy terapii uzależnień. Mają one na celu wypracowanie zdrowych mechanizmów funkcjonowania i utrzymania abstynencji.
Jeżeli chodzi zaś o uzależnienia behawioralne, to nie zawsze możemy zastosować pełną abstynencję. Dlatego w przypadku występowania takich problemów, jak np. kompulsywne objadanie się czy uzależnienie od Internetu lub telefonu, największy nacisk kładzie się na nauczenie pacjenta radzenia sobie z trudnymi emocjami, bez konieczności uciekania się do kompulsywnych zachowań.
Jak widać, uzależnienie jest bardzo złożonym problemem, nie ma jednej definicji i jednego rozwiązania. Dlatego, jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich boryka się z nim – najlepiej zadzwonić do specjalisty i ustalić dalszy plan leczenia. Nasi specjaliści odbierają 24 na dobę. Skontaktuj się pod numerem: 531 432 011.