Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków?

Spis treści

1. Czym jest uzależnienie od narkotyków?
2. Jak rozpoznać uzależnienie od narkotyków – najczęstsze objawy?
3. Przyczyny rozwoju narkomanii.
4. Profesjonalna diagnoza i klasyfikacja uzależnienia od narkotyków?
5. Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków?

Uzależnienie od narkotyków to bardzo poważny problem, który nie tylko niszczy zdrowie, lecz niestety przyczynia się do śmierci wielu chorych. Może dotknąć każdego, niezależnie od płci, wieku czy przynależności do grupy społecznej. Z tej perspektywy narkomanię określa się mianem problemu społecznego, największa trudność pojawia się, jednak gdy odkrywamy, że ten problem dotyczy bliskiej nam osoby. Co wtedy zrobić? Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków?

1. Czym jest uzależnienie od narkotyków?

Narkomania to bardzo złożone i trudne do wyleczenia choroba która nie wynika jedynie ze „słabej woli” osoby uzależnionej. Charakteryzuje się występowaniem poczucia przymusu, aby zażywać określoną substancję psychoaktywną, a konieczność ta daje się we znaki nie tylko na poziomie fizjologicznym, ale też i psychicznym. Niestety mimo licznych, negatywnych konsekwencji najczęściej osoba chora nie potrafi samodzielnie zerwać z nałogiem. Uzależnienie to postępująca choroba, która stopniowo coraz bardziej niszczy organizm i w coraz większym stopniu utrudnia funkcjonowanie na każdej płaszczyźnie życia. Co gorsza, ofiarą choroby stają się również osoby, które nie zostały nią bezpośrednio dotknięte, a jedynie pozostają w bliskich relacjach z uzależnionym.

2. Jak rozpoznać uzależnienie od narkotyków – najczęstsze objawy

Narkomania ujawnia się na różnych płaszczyznach funkcjonowania osoby uzależnionej. Będzie więc zaburzać jej zdrowie, kontakty społeczne, życie zawodowe oraz samopoczucie psychiczne.

Wśród najczęściej występujących objawów uzależnienia od narkotyków wymienia się:

• zaniedbanie wyglądu i higieny,
• zaczerwienione oczy i nienaturalnie rozszerzone lub zwężone źrenice,
• problemy z górnymi drogami oddechowymi,
• krwotoki z nosa,
• drżenie mięśni,
• nadmierna potliwość,
• spadek odporności i częste infekcje,
• zmiany skórne,
• nierealizowanie obowiązków rodzinnych i zawodowych,
• porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
• długi,
• kradzieże,
• kłamstwa,
• ukrywanie narkotyków w różnych zakątkach domu,
• izolacja od bliskich osób i zupełna zmiana towarzystwa,
• zaburzenia snu,
• zmiana apetytu i masy ciała,
• nadpobudliwość lub ospałość (w zależności od przyjmowanej substancji),
• huśtawki nastroju,
• agresja,
• depresja,
• zaburzenia lękowe,
• paranoja,
• problemy z uwagą i koncentracją,
• zespół abstynencyjny.

Niestety objawy mają tendencję do nasilania się wraz z rozwojem nałogu, dlatego tak ważne jest, aby zwrócić na nie uwagę i zareagować jak najszybciej!

3. Przyczyny rozwoju narkomanii

Historia każdej osoby, która zmaga się z uzależnieniem od narkotyków jest inna, dlatego nie można jednoznacznie określić, jaka jest przyczyna powstawania nałogu. Wymienia się wiele czynników, które podwyższają ryzyko uzależnienia się od substancji psychoaktywnych, a bardzo często jest ono sumą wystąpienia kilku zjawisk w różnych sferach funkcjonowania: biologicznej, społecznej i psychologicznej. Warto dodać, że im więcej tych czynników ryzyka dotyczy daną osobę, tym większa będzie szansa, że się uzależni od narkotyków.

Mimo istotnych różnic indywidualnych, można jednak wymienić kilka typowych powodów, które przyczyniły się do powstania szkodliwego nałogu:

• historia uzależnień wśród członków rodziny,
• ciekawość, chęć eksperymentowania,
• nuda,
• niezdolność do poradzenia sobie z przykrymi wydarzeniami i emocjami,
• chęć zaimponowania znajomym lub dostosowania się do grupy,
• nieśmiałość i niska samoocena,
• zaburzenia nastroju.

4. Profesjonalna diagnoza i klasyfikacja uzależnienia od narkotyków.

Rozpoczęcie terapii powinno zostać poprzedzone postawieniem trafnej diagnozy przez specjalistę od uzależnień. Konieczne jest zatem dokonanie oceny stanu pacjenta przy wykorzystaniu zaawansowanych narzędzi diagnostycznych, co umożliwia określenie stopnia uzależnienia oraz poznania specyfiki funkcjonowania na poziomie psychofizjologicznym i społecznym.

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób mówić o rozpoznaniu uzależnieniu można, gdy zostanie stwierdzona obecność trzech lub więcej objawów, które przez dłuższy czas występowały w ciągu ostatniego roku:

• silne pragnie przyjmowania substancji albo poczucie przymusu jej przyjmowania,
• trudności kontrolowania zachowania związanego z przyjmowaniem substancji
  – rozpoczęcia jej przyjmowania, zakończenia lub ilości,
• fizjologiczne objawy odstawienia, występujące po przerwaniu lub zmniejszeniu,
• ilości przyjmowanej substancji, w postaci charakterystycznego dla danej substancji zespołu abstynencyjnego, albo używanie tej samej lub podobnie działającej substancji w celu zmniejszenia nasilenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych,
• stwierdzenie tolerancji,
• narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań,
• zwiększona ilość czasu poświęconego na zdobywanie lub przyjmowanie substancji, albo na odwracanie następstw jej działania,
• przyjmowanie substancji mimo dowodów i wiedzy o jej szkodliwych następstwach somatycznych, psychicznych i społecznych.

Przeprowadzenie diagnozy najczęściej odbywa się z wykorzystaniem profesjonalnych testów psychologicznych. Stanowią one zbiór pytań i zadań o określonych warunkach, które eksplorują konkretny obszar funkcjonowania osoby uzależnionej od narkotyków. Testy muszą spełniać wyznaczone kryteria i charakteryzować się wysoką trafnością, rzetelnością oraz posiadaniem opracowanych norm wyników w danym społeczeństwie.

5. Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków?

Bardzo często osoba uzależniona od narkotyków nie wie lub nie chce wiedzieć jak bardzo zaawansowana i groźna dla jej życia jest choroba. Dlatego tak istotna jest rola bliskich osób i rodziny, które pomóc w uświadomienia uzależnionemu skali jego problemu i konsekwencji, jaki ma nie tylko dla niego, ale i dla całego otoczenia.

Należy pamiętać, aby nie redukować negatywnych efektów działań osoby uzależnionej, bo to stanowi przyzwolenie, a także prowadzi do rozwoju współuzależnienia. Osoba uzależniona od narkotyków musi samodzielnie zmierzyć się z następstwami swojego zachowania, co pomoże w uświadomieniu sobie swojego położenia oraz w podjęciu decyzji o rozpoczęciu terapii.
Osoba uzależniona potrzebuje jednak wsparcia w procesie leczenia, trzeba zatem okazywać empatię i nie krytykować drobnych potknięć.
Osoby z bliskiego otoczenia chorego również powinny pomyśleć nad własną terapią, aby poradzić sobie ze stresem wynikającym z sytuacji oraz zrozumieć własną rolę w całym procesie terapeutycznym.

Uzależnienie od narkotyków to bardzo poważna choroba i wymaga podjęcia terapii jak najszybciej.
Osoba uzależniona od narkotyków powinna zgłosić się do poradni leczenia uzależnień, gdzie zostanie jej postawiona profesjonalna diagnoza oraz wskazane zalecenia co do dalszego postępowania terapeutycznego.

Rozpoczęcie leczenia rozpoczyna się zwykle od detoksykacji tj. farmakologicznego łagodzenia nieprzyjemnych efektów, które pojawiają się po odstawieniu substancji uzależniającej. Bardzo ważne, aby proces ten odbył się nie na własną rękę, a pod czujną opieką doświadczonych specjalistów. Dzięki detoksykacji można z większą świadomością skoncentrować się na kolejnych etapach powrotu do zdrowia. Szczegółowy rodzaj psychoterapii i farmakoterapii określany jest indywidualnie, na podstawie typu zażywanej substancji, stopnia zaawansowania uzależnienia oraz doświadczeń osoby uzależnionej i jej preferencji. Bardzo często zaleca się jednak połączenie terapii indywidualnej z grupową, gdyż wskazuje się na wysoką skuteczność takiego oddziaływania.

Leczenie najlepiej przeprowadzić w ośrodku, który specjalizuje się w niesieniu pomocy podczas wychodzenia z nałogu. To gwarancja opieki przez wykwalifikowanych i doświadczonych specjalistów, a także współpracy między fachowcami reprezentującymi różne dziedziny nauki i medycyny.

Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukacie możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, zadzwońcie, porozmawiamy o szczegółach tel. 531 432 011.

Bibliografia

Bukowska, B. (red.) (2012). Uzależnienie od narkotyków., Podręcznik dla terapeutów. Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Łódzkie Zakłady Graficzne, Łódź

Problemowe używanie narkotyków . Pozyskano z: http://www.cinn.gov.pl/portal?id=105515(19.05.2022)

Tatarsky, A. (2017). Redukcja szkód w psychoterapii. Nowe podejście w leczeniu uzależnień od narkotyków i alkoholu, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii