Uzależnienie – czym jest, jakie są jego rodzaje i jak je leczyć?

Kiedy słyszymy termin „uzależnienie”, pierwsze co przychodzi nam do głowy to uzależnienie od alkoholu lub twardych narkotyków. Często myślimy też, że uzależniony człowiek to taki, który nic już w życiu nie ma i jest na skraju śmierci. Jak pokazuje rzeczywistość, wcale tak nie jest, takie skrajne przypadki są już raczej rzadkością niż regułą… A coraz częściej na terapię trafiają osoby uzależnione od gier komputerowych, jedzenia, zakupów, a nawet pracy. W tym artykule przybliżymy Ci temat czym jest uzależnienie, jakie są jego rodzaje i jak je leczyć.

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie to termin stosowany w psychiatrii i psychologii w odniesieniu do zaburzeń psychicznych takich jak np. uzależnienie od alkoholu (alkoholizm), od narkotyków (narkomania)  czy  leków (lekomania).       

W szerokim zakresie termin „uzależnienie” jest stosowany nie tylko w przypadku zażywania substancji psychoaktywnych, jak alkohol czy narkotyki, ale również w odniesieniu do zachowań (uzależnienie behawioralne) np.:

• kompulsywne objadanie się,
• robienie zakupów,
• masturbacja,
• seks,
• gry hazardowe,
• gry komputerowe
• i wiele innych.

Często bywa też, że osoba uzależniona cierpi z powodu nie jednego, a wielu przymusowych zachowań, do których ucieka się szczególnie w sytuacjach wywołujących duże emocje jak stres, złość, smutek czy żal. 

We współczesnej psychologii definiuje się uzależnienie jako kompleksowe zaburzenie psychiczne, powodujące, że osoba uzależniona nie jest w stanie powstrzymać się od stosowania środków psychoaktywnych lub zachowań kompulsywnych, bez pomocy z zewnątrz. 

Charakterystyka uzależnienia

Uzależnienie dzieli się na dwie kategorie: uzależnienie fizjologiczne, zwane też fizycznym i uzależnienie psychiczne. 

• Uzależnienie fizjologiczne to silna, nieodparta potrzeba zażycia jakiejś substancji. Towarzyszą jej silne objawy fizyczne (tzw. zespół abstynencyjny): bóle, biegunki, wymioty, drgawki, bezsenność. 
• Uzależnienie psychiczne to silna i nieodparta potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania substancji, ale jego niespełnienie nie prowadzi do wystąpienia objawów fizjologicznych. 

Do najsilniej uzależniających substancji zalicza się obecnie:

• opioidy (w tym morfina, heroina, fentanyl)
• alkohol
• nikotynę
• kokainę (w tym crack)
• barbiturany
• metamfetaminę i amfetaminę

Jednak substancji, które mogą nas uzależnić, jest znacznie więcej, a wiele z nich jest całkowicie legalnych i łatwo dostępnych.

Należy zaznaczyć również, że nie istnieje uzależnienie fizjologiczne bez uzależnienia psychicznego, ale w odwrotnej sytuacji już tak. Uzależnienie psychiczne może występować bez skutków fizjologicznych. To z kolei oznacza, że oprócz zachowania abstynencji od substancji czy zachowań, konieczna jest również terapia, mająca na celu utrwalenie abstynencji i nauczenie pacjenta prawidłowego funkcjonowania.

Leczenie

Leczenie uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych rozpoczyna się od przerwania ciągu ich zażywania. Utrzymanie całkowitej abstynencji jest najczęściej warunkiem koniecznym do skutecznego leczenia i wyeliminowania problemów spowodowanych przez uzależnienie. Istnieją co prawda programy redukcyjne, których celem jest ograniczenie zażywania substancji do bezpiecznego poziomu… Jednak ich skuteczność jest wątpliwa i nie tak wysoka, jak w przypadku całkowitej abstynencji. 

Leczenie w  przypadku występowania silnego zespołu abstynencyjnego u pacjenta odbywa się zazwyczaj na oddziałach zamkniętych szpitali psychiatrycznych lub ośrodków leczenia uzależnień. A w ciężkich przypadkach poprzedzone jest detoksem, czyli odtruciem organizmu i złagodzeniem negatywnych skutków odstawienia.

W przypadku uzależnienia głównie psychicznego, gdzie objawy fizjologiczne nie występują lub są znikome. Jego leczenie odbywa się w ośrodkach leczenia uzależnień – stacjonarnych lub ambulatoryjnych. Prowadzone są w nich zajęcia grupowe z terapeutą i terapia indywidualna oraz stosowane inne formy terapii uzależnień. Mają one na celu  wypracowanie zdrowych mechanizmów funkcjonowania i utrzymania abstynencji.  

Jeżeli chodzi zaś o uzależnienia behawioralne, to nie zawsze możemy zastosować pełną abstynencję. Dlatego w przypadku występowania takich problemów, jak np. kompulsywne objadanie się czy uzależnienie od Internetu lub telefonu, największy nacisk kładzie się na nauczenie pacjenta radzenia sobie z trudnymi emocjami, bez konieczności uciekania się do kompulsywnych zachowań.

Jak widać, uzależnienie jest bardzo złożonym problemem, nie ma jednej definicji i jednego rozwiązania. Dlatego, jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich boryka się z nim – najlepiej zadzwonić do specjalisty i ustalić dalszy plan leczenia. Nasi specjaliści odbierają 24 na dobę. Skontaktuj się pod numerem: 531 432 011.