Uzależnienie od leków – przyczyny, objawy i skutki

Uzależnienie od leków, nazywane też lekomanią, to stan spowodowany dłuższym stosowaniem leków o właściwościach uzależniających. Może być on równie niebezpieczny, jak uzależnienie od alkoholu czy narkotyków. Kto jest najbardziej narażony na lekomanię? Jak ją rozpoznać?

Czym jest lekomania?

Lekomania to inaczej uzależnienie od leków – stan spowodowany stosowaniem produktów o właściwościach uzależniających. Jest on równie niebezpieczny, co inne uzależnienia od środków wywołujących działania psychoaktywne, np. alkoholizm czy narkomania. Substancje zawarte w lekach wchodzą bowiem w interakcję z procesami życiowymi przeprowadzanymi przez organizm człowieka.

Uzależnienie od leków może wywoływać określone objawy fizyczne i psychiczne, a także wpływać na zmianę zachowania.  Brak regularnego dostarczania substancji wywołuje w uzależnionych nieprzyjemne doznania, przypominające zespół abstynencyjny – drażliwość, drżenie mięśni, depresję, zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążenia czy układu pokarmowego.

Właśnie dlatego chory sięga po coraz większe dawki leku, które pomagają mu uzyskać wcześniejszy efekt. W wyniku uzależnienia następuje stopniowe wyniszczenie organizmu i zachwianie równowagi metabolicznej. Osoba uzależniona może przedawkować lek, co niesie za sobą groźne konsekwencje – często jest to zatrucie, jednak zdarzają się również przypadki śmiertelne.

Przyczyny uzależnienia od leków

Nie da się jednoznacznie wskazać przyczyny lekomanii. Znane są jednak czynniki predysponujące do rozwoju uzależnienia. Najczęściej dotyczy ono osób, które zmagają się z problemami psychicznymi – depresją, zaburzeniami lękowymi, nerwicą, zaburzeniami somatyzacyjnymi czy objawami psychotycznymi.

Z lekomanią częściej zmagają się również alkoholicy, osoby nadużywające narkotyków, z niską samooceną, problemami, a także ci, którzy nie potrafią odnaleźć się w społeczeństwie. Uzależnienie często diagnozuje się u chorych przyjmujących leki z grupy opioidów, barbituranów i benzodiazepin.

Jakie środki najczęściej powodują uzależnienie? Są to między innymi:

• środki nasenne i uspokajające,
• preparaty przeciwbólowe,
• suplementy diety,
• leki przeciwdepresyjne,
• substancje odchudzające,
• leki dopingujące i euforyzujące.

Jak rozpoznać osobę uzależnioną?

W odróżnieniu od innych uzależnień lekomania bywa trudna do zdiagnozowania. Aby zauważyć, czy z naszym bliskim jest coś nie tak, warto znać objawy, które mogą pojawić się przy istniejącym uzależnieniu. Są to:

• przyjmowanie coraz większych dawek leku,
• przedłużanie terapii po ustąpieniu objawów choroby,
• nadmierne skupienie na zdobywaniu leku,
• wizyty u różnych lekarzy, aby pozyskać kilka recept,
• zażywanie leku, mimo że jego stosowanie powinno być zakończone,
• zmiany w osobowości (obojętność, spadek zdolności psychomotorycznych),
• objawy abstynencyjne.

Uzależnienie od leków – skutki 

Jednym ze skutków uzależnienia od substancji medycznych jest występowanie tzw. zespołu abstynencyjnego. Pojawia się on w przypadku gwałtownego odstawienia leku i wiąże się z podobnymi skutkami, co odstawienie alkoholu czy narkotyków.

Nieprzyjemne objawy pojawiają się około 10-48 godzin od momentu odstawienia środka. Należą do nich:

• drażliwość,
• lęk,
• problemy ze snem,
• brak apetytu,
• drżenie mięśni,
• pogorszenie nastroju,
• zawroty głowy.

Chorzy zmagają się także ze skutkami związanymi z nadużyciem leków konkretnego rodzaju. Leki przeciwbólowe mogą powodować nudności i wymioty, problemy z oddychaniem, koncentracją i koordynacją. Nadużywanie leków nasennych i uspokajających – drażliwość, przygnębienie, zaburzenia postrzegania. Z kolei po lekach przeciwkaszlowych mogą pojawić się napady lękowe, halucynacje, a nawet śpiączka.

Zmienia się również zachowanie osoby uzależnionej. Najważniejszą rzeczą staje się dla niej gromadzenie zapasów potrzebnych leków. W związku z tym ucieka się ona do kłamstw i manipulacji lekarzem – często twierdzi, że zgubiła receptę lub informuje o objawach, które rzeczywiście nie występują. Pacjenci proszą też o silniejsze dawki, twierdząc, że niższe nie dają pożądanych efektów.

Jak leczy się uzależnienie od leków?

Leczenie lekomanii najlepiej rozpocząć jak najwcześniej, jednak ze względu na to, że osoby uzależnione często ukrywają swój nałóg, nie zawsze jest to możliwe.

Pierwszym etapem terapii jest detoksykacja, która powinna odbywać się w specjalistycznym ośrodku pod ścisłą kontrolą lekarzy. Polega ona na stopniowym zmniejszaniu dawki leku, od którego chory jest uzależniony i zastępowaniu go środkami o działaniu terapeutycznym. Odzwyczajenie organizmu od leku wiąże się z wystąpieniem zespołu abstynencyjnego, dlatego proces ten jest bardzo trudny.

Kolejnym etapem leczenia jest psychoterapia, której czas trwania zależny jest od danego pacjenta. Może być ona prowadzona indywidualnie lub w grupie. Niezależnie od formy jest jednak nieodzownym elementem leczenia. Lekomania często jest wynikiem innych zaburzeń psychicznych, z którymi zmaga się pacjent. Terapeuta może pomóc mu radzić sobie z problemami i podpowie, jak utrzymać abstynencję i nie wrócić do nałogu.

Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukacie możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, zadzwońcie, porozmawiamy o szczegółach tel. 531 432 011.