Uzależnienie od fentanylu – objawy, konsekwencje, leczenie

W medialnych doniesieniach jest mowa o kolejnej epidemii. To narkotyk, który zaczyna być synonimem słowa śmierć. Fentanyl uzależnia w zaledwie kilka dni. Obecnie w USA najwięcej zgonów z powodu nadużywania narkotyków powoduje właśnie on. Czym jest i jak działa lek, który masowo zabija uzależnionych? Jak rozpoznać uzależnienie od fentanylu i czy można wyjść z czarnej fentanylowej dziury?

Całkiem niedawno świat obiegła wstrząsająca informacja o tym, że „rząd chiński stara się zalać Stany Zjednoczone niebezpiecznym narkotykiem fentanylem poprzez dotowanie substancji niezbędnych do jego wytwarzania. Pracujący dla Komisji Kongresu USA śledczy dotarli do pekińskiego portalu rządowego, poprzez który chińscy producenci wytwarzający tzw. prekursory fentanylu mogą zawnioskować o zwolnienia podatkowe – pod warunkiem, że sprzedają substancje poza terenem Chin” – jak podaje PAP.

Z powodu nadużywania fentanylu w USA masowo umierają ludzie. W 2021 r. w Stanach Zjednoczonych w wyniku przedawkowania leku zawierającego fentanyl zmarło około 70 600 osób. Coraz więcej przypadków uzależnienia od syntetycznych opioidów notuje się także w Polsce. Według analiz Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia sprzedaż opioidów w naszym kraju wzrosła od 2002 do 2021 roku aż o 255 proc.! W kwietniu 2023 roku TVP3 Warszawa poinformowała, że w mazowieckim Żurominie z powodu przedawkowania fentanylu zmarły trzy młode osoby. Być może z substancją tą można powiązać także inne, wcześniejsze zgony (inf. za: PAP).

Tego typu newsy mrożą krew w żyłach, jeśli ma się choć mgliste pojęcie o tym, czym jest fentanyl. Powiedzieć, że to niebezpieczna substancja, to jak nie powiedzieć nic…

Czym jest fentanyl i jak działa?

Fentanyl to silny syntetyczny opioid, podobny do morfiny, tyle że działający od 50 do 100 razy silniej. Zasadniczo jest lekiem wydawanym na receptę, stosowanym w leczeniu pacjentów z silnym bólem, przede wszystkim pooperacyjnym i nowotworowym. Jednak stosuje się go także w leczeniu pacjentów ze zwiększoną tolerancją na inne opioidy. Epidemia uzależnień, czego domyślić się łatwo, jest jednak związana przede wszystkim z jego nielegalnym wytwarzaniem i sprzedażą na czarnym rynku oraz zażywaniem w celach tzw. rekreacyjnych. Sprzedawany jest w postaci proszku, dodawany do zakraplaczy do oczu i aerozoli do nosa albo w formie pigułek podobnych do innych opioidów na receptę.

To, że w mgnieniu oka fentanyl dosłownie zawojował czarny rynek, wynika z faktu, że prócz działania przeciwbólowego wykazuje bardzo silne działanie narkotyczne. Najbardziej pożądanym efektem zażycia fentanylu jest euforia, dużo silniejsza niż w przypadku innych narkotyków. Można ją nazwać wręcz ekstremalnym poczuciem szczęścia. Wprawdzie towarzyszyć mu może nadmierna senność, mdłości, dezorientacja, problemy z oddychaniem, a nawet utrata przytomności, skutki te jednak nie są w stanie zniechęcić ludzi sięgających po fentanyl. Nagroda w postaci haju wydaje się zbyt cenna. W zasadzie warta każdego poświęcenia, którym w wielu przypadkach bywa po prostu życie.

Fentanyl a wzrost przestępczości

Ten opioid jest prawdziwą „żyłą złota” dla narkotykowego podziemia. Od 2018 r. liczba przestępstw związanych z handlem fentanylem wzrosła o 460,7%. Nie o sam fentanyl jednak w wielu przypadkach chodzi. Niektórzy handlarze narkotyków mieszają go z innymi narkotykami, takimi jak heroina, kokaina, metamfetamina i MDMA. To mieszanki, których działania na ludzki organizm przewidzieć nie sposób. Szczególnie niebezpieczne jest połączenie fentanylu z innym nowym wynalazkiem – ksylazyną. To nazywany „narkotykiem zombie” lek weterynaryjny stosowany do usypiania zwierząt. Ksylazyna, zwana też często jako tranq, jest wykorzystywana przez osoby uzależnione w celu wzmocnienia i przedłużenia działania fentanylu. Według świeżych doniesień agencji informacyjnej Reuters z kwietnia 2024 r. badanie przeprowadzone przez Meksykański Narodowy Instytut Psychiatrii wykazało, że ksylazyna występuje w 35% próbek heroiny i 26% próbek fentanylu przebadanych w Tijuanie i Meksyku.

To już nie jest po prostu ryzyko coraz większej ilości uzależnionych, to prawdziwy marsz śmierci, w którym codziennie w potwornych cierpieniach giną młodzi ludzie. Także dlatego, że fentanyl bardzo łatwo przedawkować. Wśród symptomów przedawkowania zaobserwować można:

• bardzo wąskie źrenice,
• zasypianie w nienaturalnych pozycjach,
• utratę przytomności,
• wolny, słaby oddech lub jego całkowite zatrzymanie,
• duszenie się,
• bezwład ciała,
• zimną, wilgotną skórę,
• zmianę koloru skóry, paznokci czy ust.

Takie objawy powinny być sygnałem do natychmiastowego wezwania pogotowia, bo stanowią zagrożenie życia.

Objawy i konsekwencje uzależnienia od fentanylu

Do uzależnienia od fentanylu dochodzi niemal błyskawicznie. Wszystkie leki z tej grupy uzależniają bardzo szybko – to kwestia maksymalnie kilkudziesięciu dni, choć bywa, że organizm zdradza symptomy uzależnienia nawet po kilku dniach. Wprowadzony do organizmu fentanyl wiąże się z receptorami opioidowymi w mózgu. Gdy używa się go często i w dużych dawkach, zmniejsza się ilość tych receptorów. W ten sposób organizm próbuje obronić się przed trucizną. Substancja zaczyna więc działać słabiej, a dla osoby uzależnionej jest to niestety sygnał do zwiększania dawek dla uzyskania efektu euforycznego. Po jakimś czasie już nie narkotykowy haj jest jednak celem – fentanyl przyjmuje się jedynie po to, aby uniknąć wyjątkowo nieprzyjemnych, bolesnych i niebezpiecznych objawów odstawiennych.

Po odstawieniu leku lub zmniejszeniu czy pominięciu jego dawki występuje cały zespół dolegliwości, które są nie tyle trudne, co w zasadzie niemal niemożliwe do zniesienia. Silne rozdrażnienie, niepokój, bóle brzucha, biegunka, nadmierna potliwość, szybkie bicie serca, wysokie ciśnienie krwi, ale też bóle stawów, sprawiają, że pragnienie zażycia kolejnej dawki jest nie do opanowania. Całe życie osoby uzależnionej koncentruje się już tylko wokół zdobywania i zażywania kolejnych dawek fentanylu. Z tego błędnego koła nie sposób wyjść bez profesjonalnej pomocy.

Leczenie uzależnienia od fentanylu – czy można z tego wyjść?

Fentanyl, podobnie jak inne opioidy, nie powinien być odstawiany nagle. Szok, jaki wywołuje gwałtowne odstawienie tak silnie uzależniającej substancji, może być tak silny, że jedyną bezpieczną formą jest stopniowe zmniejszanie dawek. Najbezpieczniejszym sposobem odstawienia fentanylu jest detoks medyczny. To pozwala wyeliminować fentanyl z organizmu pod opieką specjalistów – w placówce medycznej, ośrodku detoksykacyjnym lub ośrodku terapeutycznym oferującym program detoksykacji. Podczas procesu detoksykacji fentanylu lekarz może przepisać określone leki, które pomogą ograniczyć głód i złagodzić inne objawy odstawienia. Leki zatwierdzone przez FDA do detoksykacji fentanylu obejmują Metadon, Klonidynę, Buprenorfinę oraz Naltrekson.

Sam detoks, choć niezbędny, nie wystarczy, by wyjść z uzależnienia. Eksperci podkreślają, że leczenie uzależnienia od opioidów jest niezwykle trudne i wymaga czasu, ale jest możliwe. Podstawą leczenia jest terapia uzależnień. Bez niej większość osób uzależnionych po jakimś czasie wraca do zażywania fentanylu nawet po przejściu detoksu. Paradoks opioidów polega na tym, że uzależniają w tempie ekspresowym, ale leczenie uzależnienia to długi proces, często żmudny. Jest to jednak jedyna droga powrotu do prawdziwego życia w wolności. Jeśli zmagasz się z tym problemem, nie zwlekaj. Tu liczy się każda godzina. Czekamy na Ciebie pod nr tel. 531 432 011. Odpowiemy na każde Twoje pytanie.