Rodzaje uzależnień – uzależnienie fizyczne. Definicja, objawy i leczenie uzależnień fizjologicznych

Uzależnienie fizyczne, zwane również fizjologicznym, to nałóg, który wiąże się z wpływem konkretnej substancji na organizm. Co to oznacza w praktyce? W odpowiedzi na obecność substancji tego typu w ustroju zachodzi określona reakcja, którą mózg interpretuje jako zaspokojenie potrzeby. Dostarczanie do organizmu określonego środka – np. nikotyny, alkoholu czy substancji odurzających – z biegiem czasu wymyka się spod kontroli, a osoba uzależniona nie jest w stanie funkcjonować bez nich. Jak rozwija się ten rodzaj uzależnienia? Jak pokonać zespół abstynencyjny i jakie aspekty poruszane są na terapii?

Czym jest uzależnienie fizyczne? Jakie są mechanizmy uzależnienia?

W przypadku uzależnienia fizycznego osoba zmagająca się z nałogiem opiera swoje działanie na niekontrolowanym przyjmowaniu substancji, której wpływ na organizm  pierwotnie wywołuje pozytywny efekt, ponieważ stymuluje układ nagrody, jednak w dłuższej perspektywie niesie ze sobą szereg zgubnych konsekwencji. Choć typów uzależnień o podłożu fizycznym jest wiele – to np. alkoholizm, narkomania czy palenie papierosów – łączy je silna, trudna do powstrzymania potrzeba przyjmowania określonych substancji. Wielokrotnie powtarzane zażywanie może przerodzić się w nałóg, a rosnąca tolerancja organizmu sprawia, że osoba uzależniona zaczyna przyjmować coraz większe dawki, stwarzając zagrożenie dla życia i zdrowia.

Od czego można się uzależnić fizjologicznie? Rodzaje uzależnień fizycznych

Dość powszechnym rodzajem uzależnienia o podłożu fizycznym jest palenie papierosów. Nikotyna dostająca się do organizmu przynosi początkowe uczucie redukcji stresu, jednak jej zgubny wpływ na cały organizm stanowi poważne zagrożenie zdrowotne – także w przypadku biernych palaczy. Eksperci biją także na alarm w przypadku innego z popularnych uzależnień tego rodzaju, jakim jest nadmierne spożywanie alkoholu. Uzależnienie od alkoholu niesie ze sobą szereg konsekwencji o podłożu zdrowotno-społecznym, ponieważ nadmierne spożycie substancji może wiązać się nie tylko z pogorszeniem stanu zdrowia, ale także staje się realną przyczyną zwiększonego ryzyka wypadku, utraty relacji rodzinnych i więzi zawodowych, a także degradacji społecznej. Kolejnym z popularnych nałogów jest uzależnienie od narkotyków – np. kokainy, amfetaminy, marihuany czy innych substancji, których pobudzający lub psychoaktywny wpływ na organizm uzależnia.

Objawy uzależnienia fizycznego

To, w jaki sposób objawia się nałóg o podłożu fizycznym zależy często od rodzaju substancji, jakiej przyjmowanie wymyka się spod kontroli. Wspólnym aspektem jest właśnie trudna w kontroli potrzeba dostarczenia organizmowi określonej dawki, np. nikotyny lub alkoholu. Sposób, w jaki spożyta substancja oddziałowe na ciało, przynosi poczucie ulgi, zaspokojenia potrzeby, zrelaksowania. To jednak tylko jedna, a na dodatek pozorna strona problemu. Wraz z rozwojem uzależnienia, osoba, której dotyczy nałóg może decydować się na coraz bardziej radykalne kroki, aby zapewnić sobie dostęp do danej substancji. W skrajnym przypadku alkoholik lub narkoman może posunąć się nawet do czynów zabronionych, takich jak wymuszenia czy kradzież. Trudność, z jaką można odstawić papierosy, alkohol czy narkotyki narasta, im dłużej są one obecne w codziennym życiu, dlatego tak ważne jest poszukanie specjalistycznego wsparcia. Z pomocą może przyjść ośrodek leczenia uzależnień oraz psychoterapia prowadzona z udziałem doświadczonego terapeuty. 

Czym różni się uzależnienie psychiczne od fizycznego?

Jeśli chodzi o uzależnienie psychiczne a fizyczne – zasadniczą różnicę stanowi obszar, na jaki działa przyjmowana substancja lub zachowanie. W przypadku pierwszego typu uzależnienia obszarem działania jest psychika pacjenta i skutek psychologiczny, jaki wywołuje ona po przyjęciu lub wykonaniu. Drugi typ nałogu wiąże się natomiast z bezpośrednim efektem, jaki obecność substancji wywołuje na ciało. W tym przypadku celem jest wywołanie określonych reakcji fizycznych. Zażycie określonego środka czy zapalenie papierosa ciało traktuje jako zaspokojenie potrzeby, dlatego tak trudno jest samodzielnie zerwać z nałogiem, a także pokonać objawy zespołu abstynencyjnego, takie jak bezsenność, drgawki czy wymioty. 

Zrozumienie, z jakim typem uzależnienia ma do czynienia pacjent, to jeden z pierwszych kroków do zerwania z nałogiem. Terapia uzależnień ma szansę stać się punktem wyjścia do życia wolnego od substancji, której nadmierne przyjmowanie nie tylko pogarsza stan organizmu, ale w negatywny sposób wpływowa na obszary poza zdrowotne – życie rodzinne, towarzyskie, zawodowe i rozwój osobisty.