Stawianie granic – podstawowy element w walce z uzależnieniem

U osób borykających się z uzależnieniem granice często są zaburzone. Objawia się to problemami z przestrzeganiem norm społecznych, nawiązaniem prawidłowej relacji z drugim człowiekiem czy rzetelnością. Umiejętne stawianie granic przez osobę zdrową ma duży wpływ na sukces w walce z chorobą.

Czym są granice?

Aby dowiedzieć się, dlaczego stawianie granic jest tak ważne w kontaktach z osobami z uzależnieniem, najpierw należy dowiedzieć się, czym tak właściwie są granice.

Granice to inaczej znajomość siebie, swoich potrzeb, ograniczeń i odpowiedzialności za siebie. Ich znajomość pozwala odpowiedzieć na takie pytania jak: kim jestem? Za co biorę odpowiedzialność?

Granice kształtują się przez całe nasze życie. Te fizyczne mają związek z naszym ciałem. Określają na przykład odległość, na jaką dopuszczamy inne osoby. Z kolei psychologiczne są bardziej zróżnicowane i indywidualne. Kształtują się podobnie jak nasza osobowość – od narodzin – i są zależne m.in. od warunków, w jakich się wychowywaliśmy.

Jak wyglądają granice osoby uzależnionej?

Zdrowy system granic to świadome, ale i elastyczne granice. Pozwalają one na określanie własnych myśli, uczuć, emocji czy opinii. Dzięki nim możemy też świadomie wchodzić w relację z drugim człowiekiem czy odczuwać satysfakcję z przebywania w towarzystwie innych osób.

U osób uzależnionych jednak granice są zaburzone. Chory borykający się z uzależnieniem często narusza swój system granic w różnych obszarach życia. Ma trudności w przestrzeganiu norm społecznych i zasad a także z rzetelnością, wywiązywaniem się z umów czy prawdomównością. Często skraca dystans społeczny, manipuluje i kłamie, by chronić swoją reputację i dobre imię. W rezultacie jego odpowiedzialność i kontrola własnego życia bywa silnie zaburzona lub całkowicie utracona. Uzależnionemu towarzyszy też niskie poczucie bezpieczeństwa i lęk przed zdemaskowaniem.

Osoba uzależniona ma duży problem w określeniu tego, co ma „chronić”. Towarzyszy jej pustka w kwestii rozumienia siebie samego a także trudność w określeniu kim jest, jaki system wartości wyznaje i co jest moralne.

W miarę rozwoju uzależnienia w chorym wzmacnia się mechanizm rozproszonego „Ja”, który uszkadza zdolność do kierowania własnym postępowaniem i decydowaniem we własnym życiu. Brak wiedzy o sobie samym i o tym, co jest prawdą, a co fałszem. Znacznie utrudnia to wyznaczanie jasnych granic w kontakcie ze światem zewnętrznym.

Stawianie granic – ważny element w walce z uzależnieniem

W relacji osoby zdrowej z osobą uzależnioną ważne jest, aby ta pierwsza wyznaczała jasne i klarowne granice tej drugiej. Tylko wtedy chory może zderzyć się z rzeczywistością i zrozumieć, że źle postępuje a także ponieść konsekwencje swoich czynów, decyzji oraz zachowań.

W pewnym sensie to właśnie od osoby zdrowej (którą może być żona, matka uzależnionego ale także terapeuta lub lekarz), która może postawić granice, może zależeć sukces wyjścia z uzależnienia.

Dlaczego? Stawianie granic w uzależnieniach daje szansę choremu na konfrontację z realną rzeczywistością i wyjście z nałogu. Uniemożliwia też utrzymywanie niezdrowych schematów. Ponadto chroni zdrową osobę przed współuzależnieniem.

W jaki sposób stawiać granice bliskiej osobie, która jest uzależniona?

Stawianie granic nie jest łatwe, szczególnie kiedy uzależnionym jest osoba nam bliska, z którą jesteśmy związani emocjonalnie. Wówczas łatwo ulegamy manipulacji, chcemy tłumaczyć i usprawiedliwiać nieprawidłowe zachowania a także pomagać i troszczyć się o chorego, który bez nas nie da sobie rady. Boimy się utraty bliskiej osoby, jednak należy pamiętać, że unikanie konfrontacji nie doprowadzi do niczego dobrego.

Ważnym sygnałem, który może nas uświadomić, że druga osoba naruszyła nasze granice, jest odczuwanie dyskomfortu. To uczucie napięcia, niepokoju, strachu, podenerwowania a także frustracja czy złość. Dyskomfort mogą powodować różne zachowania osoby uzależnionej – jej słowa, gesty czy mimika.

Co warto zrobić w takiej sytuacji? Przede wszystkim zakomunikować nasze niezadowolenie. Powiedzieć, że coś nas zabolało, że druga osoba naruszyła nasze granice (prywatności, intymności itp.). Można to zrobić zarówno werbalnie lub niewerbalnie. Należy jednak zadbać, aby komunikaty były spójne. Gdy mówimy, że coś nam się nie podoba, wypowiedzmy te słowa z powagą.

W relacji z osobą uzależnioną często pojawia się postawa uległa, przejawiająca się w wycofaniu z własnego stanowiska i wprost wypowiadanego zdania. Tymczasem w stawianiu granic bardzo pomocna jest asertywność. Jej brak powoduje, że inni naruszają przestrzeń w obszarze zarówno granic fizycznych, jak i psychologicznych.

Warto pamiętać, że jeśli nie postawimy granicy, uzależnienie będzie się rozwijać, a my możemy stać się współuzależnieni. To bardzo zła sytuacja – współuzależnienie to bowiem całkowite podporządkowanie swojego życia drugiej osobie, z którego nie mamy żadnych korzyści.

Pomagaj mądrze

W jaki sposób mądrze pomóc osobie uzależnionej? Pierwszym krokiem jest nazwanie rzeczy po imieniu i przyznanie się, że bliska osoba boryka się z poważną chorobą. Wymaga to odwagi, ale jest konieczne.

Następnym krokiem jest podjęcie decyzji o tym, że chcemy rozwiązać ten problem. To powinno prowadzić do wyraźnego zakomunikowania bliskiej osobie, jakie emocje nam towarzyszą w związku z jej chorobą.

Dobrze jest wyjaśnić, dlaczego podejmujemy takie, a nie inne działania. Dlaczego przestajemy usprawiedliwiać i chronić chorego. Należy pamiętać, aby rozmawiać o tym tylko wtedy, gdy uzależniony jest trzeźwy i nie jest pochłonięty destrukcyjną czynnością. Nie możemy oczekiwać, że chory sam się zmieni. Tak długo, jak nie postawimy granicy, tak długo koło uzależnienia będzie się kręcić. Szukanie pomocy często pomaga odzyskać wiarę w to, że możemy wygrać z nałogiem.

Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukacie możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, zadzwońcie, porozmawiamy o szczegółach tel. 531 432 011.