Co robić po przedawkowaniu leków?

Niezależnie od tego, czy ktoś przedawkuje leki przypadkiem, połknie nieumyślnie różne tabletki, które wejdą ze sobą w interakcje, czy też zrobi to celowo – pierwsza rzecz, jaką trzeba zrobić natychmiast, to wezwać pomoc. Każde przedawkowanie może skończyć się tragedią, dlatego liczy się dosłownie każda minuta. A zatem co robić po przedawkowaniu leków?

Przedawkować można niemal każdy lek. Zdarza się to w przypadku leków przeciwbólowych i przeczyszczających, ale prym wiodą stanowczo leki uspokajająco-nasenne z grupy benzodiazepin. W następnej kolejności przypadki przedawkowania dotyczą leków przeciwpadaczkowych, neuroleptyków i antydepresantów. Te ostatnie wydają się pozornie niegroźne, a jest akurat odwrotnie – przedawkowanie antydepresantów stanowi przyczynę aż 26% przypadków śmiertelnych, które odnotowuje się na oddziałach toksykologicznych.

Bardzo niebezpieczna jest sytuacja, w której ktoś przyjmuje wiele leków na różne dolegliwości. Trudno wówczas przewidzieć, jakie będą skutki, zwłaszcza jeśli poszczególne leki wchodzą ze sobą w interakcje. Prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych zwiększa się wraz ze wzrostem ilości przyjmowanych preparatów. Występuje np. u 4% pacjentów przyjmujących 5 leków, 10% u pacjentów przyjmujących 6-10 leków, 28% u pacjentów przyjmujących 11-15 leków i ponad 54% u pacjentów, którzy łykają ponad 15 różnych leków dziennie.

Zatrucia lekami stosowanymi w leczeniu psychiatrycznym występują u 60-70 proc. wszystkich pacjentów hospitalizowanych z powodu ostrego zatrucia lekami, a prawie dwie trzecie przypadków dotyczy kobiet. Skąd się biorą te ponure statystyki? Niestety, dużo częściej przedawkowanie leków tego typu jest zamierzone niż przypadkowe. Mówiąc wprost, zażycie zbyt dużej ilości leków w większości przypadków ma na celu odebranie sobie życia, często w wyniku ciężkiego emocjonalnego kryzysu, zaostrzenia objawów depresji czy nasilenia symptomów lękowych.

Jakie są objawy przedawkowania leków?

Po przedawkowaniu leków psychiatrycznych występuje szereg objawów, różnią się one w zależności od tego, czy były to benzodiazepiny, neuroleptyki czy leki przeciwdepresyjne, ale zasadniczo jeżeli zauważysz poniższe objawy, konieczne jest wezwanie pomocy:

• uczucie znużenia i spowolnienia,
• nadmierna senność,
• bełkotliwa mowa,
• płytki oddech,
• trudności w utrzymaniu równowagi, 
• spadek ciśnienia tętniczego krwi i temperatury ciała,
• suchość w jamie ustnej,
• zaburzenia widzenia (zwężenie źrenic ze słabą reakcją na światło albo nienaturalne rozszerzenie źrenic),
• silny ból i zawroty głowy,
• majaczenie lub halucynacje.

Co robić, gdy ktoś przedawkował leki – krok po kroku

Pierwsze, co należy zrobić, to nie wpadać w panikę i nie podejmować samodzielnych chaotycznych prób ratowniczych, tylko użyć telefonu. Trzeba zachować spokój i wezwać pomoc medyczną. Jeśli to możliwe, spróbuj ustalić, jakie leki zażyła osoba, której chcesz pomóc. Może znajdziesz opakowania po lekach lub – jeśli stan tej osoby na to pozwala – uzyskasz od niej taką informację. Koniecznie przekaż ją dyspozytorowi. Ustalenie rodzaju i dawki substancji, która spowodowała zatrucie, jest istotne dla udzielenia skutecznej pomocy. W żadnym wypadku nie podawaj na własną rękę jakichkolwiek płynów czy tym bardziej leków, bo możesz bardziej zaszkodzić niż pomóc. Wbrew częstym internetowym radom nie jest dobrym pomysłem prowokowanie wymiotów. Nie rób tego bez konsultacji z lekarzem.

Czekając na pogotowie, koniecznie zostań z osobą, która przedawkowała. Połóż ją na boku, tak, by w razie wymiotów, które zdarzają się po przedawkowaniu leków, nie zachłysnęła się i nie udławiła.

Jeśli ta osoba jest przytomna, spróbuj złapać z nią kontakt. Zapewnij ją, że jest bezpieczna, a pomoc jest w drodze. Przedawkowanie jest bardzo traumatycznym doświadczeniem, nawet jeśli jest przypadkowe, a zwłaszcza wtedy, gdy jest efektem próby samobójczej. Staraj się mówić spokojnie, powoli, absolutnie nie krzycz i nie panikuj – to nie pomoże nikomu. Zadbaj o świeże powietrze – otwórz okna w pomieszczeniu, poluzuj lub porozpinaj ciasne ubrania.

Co robić po przedawkowaniu leków – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc przy zatruciu lekami ma przede wszystkim zapobiec wystąpieniu zatrzymania krążenia. Przyczyną śmierci w takich przypadkach jest bowiem najczęściej niedrożność dróg oddechowych. W przypadku śpiączki może również dojść do zatrzymania oddechu. Jeśli osoba, której pomagasz, jest nieprzytomna, koniecznie sprawdź, czy oddycha. Jeśli nie, wykonaj podstawowe zabiegi resuscytacyjne zgodnie z algorytmem BLS. Nie każdy to potrafi, zwłaszcza w sytuacji silnego stresu. Pamiętaj, że zawsze możesz skorzystać z pomocy dyspozytora numeru alarmowego. Poproś, by pozostał na linii i krok po kroku instruował Cię, co masz robić, aż do czasu przybycia służb. Pod numerami alarmowymi są osoby kompetentne, które potrafią bardzo precyzyjnie wytłumaczyć, co robić i jak, by było bezpiecznie i by ani sobie, ani osobie, której pomagasz, nie stała się krzywda. O tym, co robić dalej, jakie kroki podjąć, by odtruć osobę po przedawkowaniu i przywrócić jej organizm do równowagi, zdecydują już lekarze.

Co dalej?

Oczywiście przedawkowanie leków może być „wypadkiem”, który zdarzyć się może nieumyślnie komuś, kto przyjmuje leki przepisane przez lekarza i na co dzień ich nie nadużywa. Nie oszukujmy się jednak – to zdarza się rzadziej niż przypadki przedawkowania w celach samobójczych czy w wyniku uzależnienia. W tym pierwszym przypadku absolutnie nie można pozostawić kogoś, kto targnął się na swoje życie, bez wsparcia. Tu potrzeba zdecydowanie fachowej pomocy psychiatry i psychologa, której nie zastąpi żadna przyjacielska rozmowa.

W przypadku uzależnienia od leków jedyną naprawdę skuteczną formą pomocy jest terapia uzależnień. Najgorsze, co można zrobić, to uznać przedawkowanie za drobny „wypadek”. To nie jest wypadek, to bardzo poważna konsekwencja choroby, jaką jest uzależnienie. Leki wcale nie są bezpieczniejsze niż czarnorynkowe narkotyki. Różnica jest tylko taka, że uzależnienie od nich łatwiej ukryć, a więc niestety można dłużej łudzić się, że wszystko jest pod kontrolą.

Jeśli czujesz, że problem lekomanii dotyczy Ciebie albo wiesz, że zmaga się z nim ktoś z Twoich bliskich, nie wahaj się do nas zadzwonić. Podaj ten numer komuś, kto potrzebuje pomocy. Potrafimy pomagać, ważne tylko, by sięgnąć po tę pomoc, zanim będzie za późno. Czekamy pod numerem tel. 531 432 011.