Rodzaje uzależnień – uzależnienie psychiczne. Definicja, objawy i leczenie uzależnień psychicznych

Uzależnienie psychiczne to jeden z powszechnych rodzajów uzależnień, który wiąże się z trudnym do powstrzymania przymusem wykonywania określonych czynności. To między innymi takie zaburzenia zachowania, jak konieczność sięgania po alkohol, kompulsywne kupowanie, określanie także jako zakupoholizm, czy silna potrzeba udziału w grach hazardowych. Jak rozpoznać uzależnienie psychiczne? Co różni je od nałogów o podłożu fizjologicznym? Przedstawiamy kilka aspektów, na które warto zwrócić w tym zakresie uwagę. 

Czym jest uzależnienie psychiczne? Definicja i mechanizmy uzależnienia

Uzależnienie psychiczne, zwane też psychologicznym, wiąże się z silną i trudną do powstrzymania potrzebą wykonywania określonych czynności. Ich wykonanie wiąże się z pobudzeniem ośrodka nagrody w mózgu, a więc powtarzane regularnie i w kompulsywny sposób odpowiada za poczucie przyjemności, od którego łatwo się uzależnić. Warto mieć na uwadze, że do uzależnień o podłożu psychologicznym może należeć także konieczność sięgnięcia po alkohol lub innego rodzaju substancje odurzające, dlatego w początkowej fazie może być trudno odróżnić je od uzależnienia fizycznego, gdzie podłożem rozwijającego się nałogu jest wpływ określonej substancji na organizm i efekty, jakie wywołuje jej częste stosowanie.

Rodzaje uzależnień psychicznych

W zasadzie spektrum zachowań, jakie może podejmować osoba uzależniona, jest dość szerokie. Wśród nałogów o podłożu psychicznym wskazuje się często uzależnienie od alkoholu związane z koniecznością sięgania po napoje z procentami, oraz narkomanię – stosowanie różnego rodzaju środków, które wywołują efekt psychoaktywny, pobudzenie, euforię lub halucynację. W rzeczywistości jednak rodzaje uzależnień psychicznych są rozmaite, a uzależniać mogą takie czynności jak zakupy (zarówno te w sklepach online, jak i stacjonarnych salonach), korzystanie z sieci, telefonów komórkowych, gier hazardowych czy palenie papierosów, po które osoba uzależniona sięga nałogowo i w niekontrolowany sposób, np. w chwilach nasilonego stresu.

Objawy uzależnienia psychicznego

Silny przymus wykonywania jakiejś czynności zazwyczaj nie pozostaje długo niezauważony, choć w początkowej fazie rozwijającego się nałogu osoba uzależniona może starać się ukrywać swoje działania przed bliskimi. Niezależnie od tego, czy nałogiem jest hazard, alkoholizm czy zakupoholizm, uzależnienia psychiczne łączy silny przymus określonych zachowań, który z biegiem czasu zaczyna dominować nad codziennością, zaburzając rytm dnia, pracy, obowiązków czy życia rodzinnego.

Silne uzależnienie, które początkowo wpływa korzystnie na układ nagrody, staje się uciążliwe, a potrzeba stałego powtarzania określonych zachowań niesie ze sobą kolejne objawy – problemy z koncentracją, monotematyczność związaną z obiektem nałogu, konieczność przyjmowania środka uzależniającego, a także zaburzenia codziennego funkcjonowania i bezsenność. W skrajnych przypadkach borykająca się z nałogiem osoba traci kontakt z bliskimi i posuwa się do radykalnych kroków, np. kradzieży czy innych form naruszenia prawa.

Jak przebiega leczenie uzależnień psychicznych?

Pomimo że uzależnienie o podłożu psychicznym jest trudne do samodzielnego pokonania, warto mieć na uwadze fakt, że powrót do życia wolnego od nałogu jest możliwy. Z pomocą może przyjść doświadczony psychoterapeuta lub ośrodek leczenia uzależnień oraz terapia, która dogłębnie przeanalizuje przyczyny uzależnienia. Często podłożem są tłumione emocje, stany lękowe lub próba odwrócenia własnej uwagi od codziennych wyzwań oraz kompleksów. Szeroki wachlarz możliwych przyczyn sprawia, że ofiarą uzależnienia o podłożu psychicznym może paść niemal każdy – zarówno nastolatek, jak i osoba dorosła. W zależności od podłoża nałogu specjalista będzie w stanie opracować program leczenia, który uwzględni zarówno stan zdrowia, jak i możliwości osoby uzależnionej. 

Sposoby leczenia różnią się, w zależności od podłoża behawioralnego i psychologicznego z jakimi wiąże się zespół uzależnienia, jednak najczęściej opierają się o indywidualne konsultacje, terapię grupową,  także spotkania zarówno bezpośrednio z terapeutą, jak i on-line. Innym zasadom walki z nałogiem podlegać będzie uzależnienie od nikotyny, innym uzależnienie od narkotyków, hazard czy zakupoholizm. Na uwadze warto mieć także fakt, że terapia uzależnień obejmuje również zespół abstynencyjny i wsparcie w zakresie uporania się z jego przykrymi skutkami. Pod okiem doświadczonego psychologa i terapeuty łatwiej będzie pokonać nieprzyjemne dolegliwości, takie jak wymioty, ataki paniki czy stany lękowe towarzyszące stopniowemu wykluczaniu podejmowania określonej czynności z codziennego życia.